ŞEKERFÜRÛŞ MESCİDİ

1220

Meram İlçesi’nde ve kendi adıyla bilinen mahallededir.

Tek kubbeli kübik bir yapıdır; cephe duvarları, alt bölümleri, kuzey cephesindeki sivri kemerli kapı açıklığının üst çerçevesi seviyesinde düzgün kesme taş kaplamalı olup, çatı kotundaki iki sıra kirpi saçak kornişine kadar olan bölümü tümüyle tuğla örgülüdür.

Yapının kuzey, güney ve batı cephelerinin üst bölümünde, kubbe kasnağının aksiyal yönlerine açılmış yuvarlak kemerli ve dışlıkları alçı şebekeli birer pencere yer alır. Doğu cephesinin güney kanadında ve kesme taş duvar yüzeyine açılmış dikdörtgen formlu ve demir parmaklıklı bir pencere ile cephenin kuzey kanadında tuğladan sivri kemerli bir kapı açıklığı bulunmaktadır. Devşirme iki mermer sütunun söve olarak kullanıldığı kapı açıklığında, kemerin üzengi seviyesinden itibaren üst bölümü, tuğla örgülü profilli silmelerle yanlardan ve üstten çerçeve içine alınarak, alınlığında, turkuaz ve patlıcan moru sırlı kesme mozaik çiniler ve düz turkuaz sırlı levha çinilerle geometrik bir kompozisyon oluşturulmuş; çinilerin sınırlandırdığı yüzeye de tâ’lik yazıyla dört satırlık Türkçe bir onarım kitâbesi yerleştirilmiştir. Kitâbede, “İşbu Mescid-i Şerîf imâmı tarafından tecdiden tamirine muvaffak olunmuşdur ihvan ve erbâb-ı kulûbdan bânî ve muammirini hayır ile yâd ve güzel duâ edilmesi içün rica olunur sene 2 haziran 1339 sene 16 Şevvâl 1341” yazılıdır.

Kuzey cephesinin ortasındaki kapı, sövelerinde devşirme iki mermer sütunun kullanıldığı tuğladan sivri kemerli bir açıklıktır; kemerin üzengi seviyesinden itibaren üst bölümü, tuğla örgülü profilli silmelerle yanlardan ve üstten çerçeve içine alınmış ve kemer alınlığı ile kemer köşeliklerinde turkuaz sırlı kesme çini mozaikler, çini levhalar ve sırlı tuğlalarla geometrik kompozisyonlar oluşturulmuştur. Kapı açıklığının üst bölümündeki yatay bir çerçeveden ibaret alınlık üzerinde, altıgen ve iğ formları halinde turkuaz ve patlıcan moru sırlı kesme mozaik çinilerden oluşan bir friz ile altındaki düz turkuaz sırlı sekiz köşeli yıldız ve patlıcan moru sırlı yarım haç formlarının sınırlandırdığı yüzeylerde de düz turkuaz sırlı dikdörtgen çini levhalar yer alır. Çini levhalardan birinin üzerinde sadece “Besmele” yazısı kalabilmiştir. Kapı çerçevesinde kullanılmış kare formlu çini mozaiklerin bir kısmı üzerinde de, kesildikleri için okunamayan kimi yazı kalıntılarına tesadüf edilebilmektedir. Kapı açıklığı, onarımlar sırasında, kesme taş duvarlara oturtulmuş ahşap konsolların taşıdığı tek yöne eğimli basit bir ahşap sundurma çatıyla örtülmüştür.

Kuzey cephesinin ortasındaki kapı açıklığından dahil olunan ibâdet mekânı, kare planlı ve çift cidarlı tuğla bir kubbe ile örtülüdür; kubbenin yükü, köşelerdeki dört büyük trompla lokalize edilmiştir.

Kıble duvarının ortasındaki mermer mihrap ile güney-batı köşesindeki ahşap vaaz kürsüsü ve güney-doğu köşesindeki ahşap minberi yenidir.

İnşa kitâbesi yoktur; İnce Minareli Medrese Taş ve Ahşap Eserler Müzesi’nde sergilenen sülüs hatlı beş satırlık Arapça kitâbesinden, mescidin, Selçuklu Sultanı I. Alâeddîn Keykubad zamanında “Şeker Fürûş” olarak tanınan Hasan bin Şaban tarafından 1220 yılı Eylül ayında inşa ettirilmiş olduğu anlaşılmaktadır. Doğu cephesindeki kapının üzerinde yer alan bir diğer kitâbe ise, mescidin, 2 Haziran 1923 yılında tâmir edilerek yenilendiğini ortaya koymaktadır.

Türkiye
KONYA