KARATAY MEDRESESİ

1250/51

Kaleiçi’nde ve Tuzcular mahallesi Karadayı sokaktadır; doğu-batı yönünde uzanan dikdörtgen bir oturum alanı üzerinde bir kalıntı halinde günümüze ulaşabilmiştir.

Batı cephesindeki taçkapısı, sokağa açılan cephesi sivri kemer gözünden ibaret bir eyvan halinde tasarlanmış dikdörtgen prizmal bir kütledir. Taçkapıyı, farklı profiller halindeki silme ve bordürler yanlardan ve üstten çevrelemektedir. Taçkapı nişini çevreleyen sivri kemer, nişi iki kenarından sınırlandıran silindirik gövdeli sütuncelerin iki kademeli akant başlıklarına oturur. Nişin yan kanatlarında, karşılıklı olarak yerleştirilmiş üç kenarlı ve beş sıra mukarnas kavsaralı birer mihrabiye yer alır.

Basık kemerli kapı açıklığından sivri beşik tonozla örtülü giriş eyvanı vasıtasıyla kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen planlı avluya dahil olunur. Giriş eyvanıyla aynı aks üzerinde yer alan ve avlunun doğu kanadını oluşturan bölüm, hâlihazırda, sivri beşik tonozlarla örtülü ve birbirine bitişik iki mekândan ibarettir. Bunlardan, giriş eyvanıyla aynı aks üzerindeki mekânın, bir mihrap nişi ihtiva etmesi dolayısıyla, mescit işlevi de gören ana eyvan olduğuna şüphe yoktur. Kesme taş örgülü mihrap, sivri kemerle kuşatılmış beş sıra mukarnas kavsarayla örtülü dikdörtgen bir niştir; kemer köşeliklerinde Zengî Düğümü tabir olunan geometrik bir kompozisyon işlenmiştir.

Taçkapısındaki dokuz satırlık kitâbesine göre, yapı, Dârü’s-sülehâ olarak, Selçuklu Sultanı II. İzzeddîn Keykâvus zamanında ve 1250/51 yılında inşa edilmiştir. Kitâbede, bânîsine atıfta bulunulmamasına karşılık, hâlihazırda Karatay adıyla biliniyor olmasına bakılarak, bânîsinin, 1250/51 yılında Atabek olan ve Saltanat Nâibliği yapan Celâleddîn Karatay olduğu anlaşılmaktadır. Ünlü Vezirin Konya’daki medresesi için 1253 yılı Mayıs ayında düzenlenen vakfiyesinde, Antalya’daki yapıya atfen “Antalya yolu üzerinde, cami bulunan kalenin dışında yaptığı Dârü’s-sülehâ” denilmiş olması, inşaatın kale dışında gerçekleştirildiğini ve Kaleiçi’ndeki yapının taçkapısının da, muhtemelen yıkılmış olan eski yapının bir hatırası olarak sökülüp şimdiki yerine nakledildiğini düşündürmektedir.