Büyük Kız Kale

Oldukça gösterişli bir yapı olarak dikkati çeker. Yapının yakınlarında Küçük Kız Kalesi ve Kız Bibi Türbesi de bulunur. Günümüze ulaşan kalınlar yapının daha çok kuzeydoğu bölümünde yer alır. Yapı tamamen kerpiçten inşa edilmiştir. Merv surları dışındaki en büyük yapılardan birisidir. Haraba halindeki görünüşüne rağmen, genel formu ve mimari elemanlarına ait birçok detayı halen yapının üzerinde izlemek mümkündür. Dış duvarların sağlamlığını artırmak için duvarlar yarım dairevi formda birbirine bitişik gofralarla desteklenmiştir. Gofraların sağladığı cephe mimarisi sayesinde anıtsal bir görünüş ortaya çıkmıştır. Gofralar zemine kadar oturmaz. Kaide şeklinde belirli bir yüksekliği olan, içeri doğru pahlanan bir mimari eleman üzerinde yükselir. Yapı kuzey-güney doğrultusunda yerleşmiştir. Yapıya günümüzde açıklık haline gelmiş doğudaki bir bölümden girilir. Burasının özgününde bir kapı olması muhtemeldir. Ancak günümüzde kapının nasıl bir plan formunda olduğu anlaşılmamaktadır. İç bölümü dikdörtgen planlıdır.

Yapının içinde tromplu geçiş öğeleri olan mekanlara ait izler görülmektedir. 1974 yılında yapının içindeki bu mekanların bir bölümü çökmüştür. (Atagaryev ve Pilyavsky 197 4, 11 7). Orijinalinde 22 tane gofranın bulunduğu kemerli bir girişinin olduğu eski fotoğraflarından anlaşılmaktadır. (Zhukovsky ve Pilyavsky'nin fotoğrafları) Zhukovsky bu girişin özgün olmadığını ileri sürmektedir. (Zhukovsky, 1894, 163).Yapı iki katlı olarak inşa edilmiştir. Ancak zemin kat günümüzde tamamen dolduğu için görülmez. Zemin kata giriş ile ilgili herhangi bir iz günümüzde mevcut değildir. Ancak Zhukovsky'nin eski fotoğraflarında kuzey ve batıdaki duvarlarda bazı izleri görülür. Zemin kat ya da temeldeki odalara ulaşım bugün için görülmemektedir. Buna karşılık yapının kuzey yönündeki bir merdivenle zemin kata ulaşım varmış gibi görünmektedir. Yapının zemin katının varlığını gösteren cephelerdeki dört pencere günümüze ulaşmıştır. Güney duvarında günümüzde dört penceresi mevcuttur. Doğu cephenin kuzeyinde de yıpranmış bir açıklıkla dört pencereye sahip olduğu görülür. Üst kat çok geniş olarak yapılmıştır. Güney bölümü kuzey bölümünden daha yüksek olarak yapılmıştır. Duvarlar üzerindeki kalıntılardan en az 16 odaya sahip olduğu anlaşılmaktadır. Kuzey kenarda odalardan birisinin içinden yukarı doğru çıkan merdiven izleri görülür. Yapı zerinde yapılan arkeolojik araştırmalarda 1998 de erken Islami döneme ait kırık bir cam parçası kerpiç içinden çıkarıldı. l 960'dan günümüze kadar yapı üzerinde bazı onarım çalışmaları yapılmıştır.