BELKIS - SULTAN ALÂEDDÎN KÖPRÜSÜ SULTAN

1239/40

Aspendos Akropolü’nün 2 km. güneyinde ve Köprüpazar Çayı üzerinde yer almaktadır.

Yayınlara “Köprü Pazar(ı)”, “Köprü Çayı”, “Sultan Alâeddin” ya da “Belkıs” köprüsü gibi çok çeşitli adlarla geçen bugünkü yapının yerinde, daha önce, M.S. 4. yüzyılın başlarında inşa edildiği tahmin edilen bir Roma köprüsünün bulunduğu, sözkonusu yapının muhtemelen yörede vukû bulan depremler sonucunda yıkılıp 13. yüzyıla bir kalıntı halinde ulaştığı ve Selçuklu çağında, aradan geçen yüzyıllar boyunca nehir yatağının değişmesi sonucu oluşan topoğrafik zaruretler dikkate alınarak, eski kalıntılardan da âzami ölçülerde yararlanılmak suretiyle, yeni rampa ve tabliyelerle tâhkim olunmuş şimdiki köprünün inşa edildiği bilinmektedir.

Sözkonusu köprünün, bundan sonra da çeşitli kereler onarıma marûz kaldığı anlaşılmaktadır. Nitekim, Antalya’daki Murad Paşa Camii’nin de bânîsi olan Murad Paşa’nın 1574 tarihli vakfiyesinde, vâkıfın İstidos nehri üzerindeki köprünün tâmiri için kendi malından para tahsis ettiği yazılıdır. Eğer vakfiyede sözü edilen İstidos nehri, Aspendos’un galatı olarak kullanılmış ve bu nehir üzerindeki şimdiki köprü kastedilmiş ise, bu husus, yapının 16. yüzyılda onarıldığı anlamına gelebilir.

Diğer taraftan, bugün 7 gözden ibaret olduğu halde, 17. yüzyılda Evliyâ Çelebi’nin “Nehri Ulusu”dan bahsederken, köprüden “…bu dahi şark tarafında Hamid dağlarından gelüb bu mahalde Sultan Alâüddinin on bir göz cisri azîmi…” olarak bahsetmesi, aradan geçen süre içerisinde köprünün bir bölümünün yıkıldığı anlamına da gelebilir.

Hâlihazırda kuzey-batı güney-doğu yönünde uzanan köprü, 225 metre uzunluğunda olup, tabliye genişliği 5.20 metredir.

Köprünün su aşan sivri kemerli beş gözü, farklı genişlik ve yüksekliktedir; sivri kemerli diğer iki kemer gözü ise, güney-doğu kanatta ve kara tarafındadır. Menba cephesinde ve su içindeki dört kemer ayağı, mahmuz şeklinde nihayetlenen masif taş ampatmanlara oturmaktadır; bunlardan kuzey-batı yönündeki ilk kemer ayağında üçgen prizmal gövdeli ve üçgen piramidal külâhlı bir selyaran bulunur. Diğer kemer ayaklarındaki selyaranlar, üçgen prizmal formlu birer istinat duvarı halindedir. Mansap cephesindeki selyaran topukları ise farklı form ve ölçülerdedir.

Köprünün inşa kitâbesi, mansap cephesinde ve kuzey-batı kanattaki ilk kemer ayağının tempan duvarı üzerindeki korkuluktadır; zamanla eksilen kitâbenin yeniden ele alınması sonucunda, köprünün, Sultan I. Alâeddin Keykubad’ın oğlu Sultan II. Gıyâseddîn Keyhüsrev tarafından 1239/40 yılında inşa ettirildiği kanıtlanmıştır.